Artikel Demam Berdarah, ten Boso Jowo/ Artikel tentang Demam Berdarah, di dalam Bahasa Jawa/ Article about dengue in Javanese
(sumber/ source: Sukendro, Tresno. 2009. Widya Basa Jawa. Surabaya: PenerbitErlangga.)
Demam berdarah sawijine penyakit mbebayani sing ditularake denign nyamuk aedes aegypti. Penyakit sing dikenal wiwit taun 1954 iki isih durung ana obate. Gejala penyakit demam berdarah iki meh kaya wong lara flu utawa kena lara thypus. Gejala penyakit Demam berdarah yaiku awak panas dhuwur, napsu mangan kurang, tutuk rasane pait, lan lumrahe yen dipeksa mangan kudu mutah. Yen wis nemen lumrahe ing kulit mlenthing-mlenthing abang. Pasien sing gampang kena penyakit Demam berdarah lumrahe bocah cilik, mligine bocah sing isih balita. Awit bocah cilik mono, daya tahan lan kekebalan awake tumrap penyakit durung sepira kuwat. Mulane, yen ora ana bocah cilik lara panas lan ora enggal mudhun panase, prayogane enggal digawa menyang dhokter utawa Puskesmas. Wabah penyakit Demam berdarah iki duwe siklus wabah limang taunan. Saben limang tahun sepisan biasane asring dumadi wabah penyakit Demam berdarah. Siklus iki dumadi saka pengaruh puncak ngrembakane nyamuk aedes aegypti manut rentang wektu limang taunan. Nyamuk aedes aegypti lumrahe ngrembaka lan babar tumangkar ing mangsa rendeng. Awit ing mangsa rendheng, lumrahe akeh banyu sing padha mambeg lan ora bisa mili kanthi lancar. Nyamuk aedes aegypti kalebu banyaku sing resikan, awit nyamuk iki ora gelem ing papan banyu sing reged, nyamuk iki ngendhog lan babar tumangkar ing banyu sing resik, kayata: ing banyu jedhing, genthong utawa genuk, ing blumbang sing resik, ing banyu pot kembang, botol, lan umplung kosong sing kaisi banyu udan, lan sapiturute. Kanggo nyegah supaya penyakit Demam berdarah ora dadi wabah epidemic, ana 3 cara sing diarani 3M. 3M aksebut cekakan saka tembung Menguras, Mengubur, Menutup. Menguras maksude yaiku nguras jedhing utawa bak mandi saben 3 dina pisan. Aja nganthi jedhing digawe ngendhog nyamuk sing nganti bisa babar tumangkar dadi uget-uget nuli ing nglare nyamuk wiwit saka endhog nganti dadi nyamuk mung butuh wektu kurang luwih limang dina nganti saminggu. Mulane, yen saben 3 dina dikuras, bisa nugel proses ngrembakane nyamuk. Menutup tegese nutupi wadhah banyu kayata: genthong utawa genuk, ceret, kendhi utawa wadhah ngombe liyane aja nganti bisa diliwati nyamuk. Wondene menimbun tegese ngurug wadhah wekas limbah rumah tangga sing arupa botol kosong, kaleng, cepuk, lan sapiturute sing bisa kanggo ngendhog nyamuk yen kisnenan banyu udan. Sing luwih wigati saben wong kudu duwe prinsip luwih becik nyegah tinimbang ngobati. Awit yen wis kena penyakit, banjur mlebu Rumah Sakit akibate bisa mbebayani. Kajaba wragad sing ora sethithik, resikone yen wis nemen bisa nggawa nyawa. Wis akeh pasien sing Rumah Saki ting ninggal merga saka kena penyakit Demam berdarah. Kajaba 3 M sing dhuwur, sing wigati saben wong kudu bis njaga karesikan dhiri pribadi. Kita kudu bisa njaga karesikan ing njero lan ing njaba omah. Aja kemproh! Ndeleh barang utamane klambi sing reged pating slampir sing bisa kanggo sarange nyamuk. Sadurunge turu prayogane kamar disemprot dhisik nganggo obat anti namuk utawa nganggo krim anti nyamuk, obat nyamuk bakar, elektrik lan sapanunggale. Pekarangan ing sajabane omah kudu asring diresiki. Got sing banynye mambeg kudu diilekake, supaya ora dadi panggonan sing bisa kanggo ngrembakane nyamuk.
(Sumber: Jawa Pos, Edisi Sabtu, 24 September 2005, kanthi owah-owahan saperlune.)